نقش فشار بر اسپرسو
چندین و چند روش برای دم کردن قهوه وجود دارد. فرنچ پرس، ترک، قهوه سرد دم و … و البته مهمترین و پرکاربردترین روش، اسپرسو.
اسپرسو پایه و اساس اغلب نوشیدنی های برپایه قهوه است. برای داشتن هر نوشیدنی قهوه مانند لاته،کاپوچینو، ایس کافی باکیفیت، قدم اول داشتن یک اسپرسوی بی نقص و عالی است.
اما چه چیزی یک اسپرسو را بینقص و با کیفیت میسازد؟جواب ساده است و کوتاه; فشار.
مطمئناً، خامه یا کرم قهوه، اندازه نوشیدنی، غلظت و طعم قهوه نیز در کیفیت نوشیدنی شما تاثیر گذار هستند اما در نهایت، همه چیز به فشار برمیگردد.
اما چرا اینقدر فشار مهم است؟ فشار چگونه بر کیفیت اسپرسو تأثیر میگذارد؟ و چرا فشار ۹ بار اغلب مقدار توصیه شده فشار است؟ جواب تمام این سوالات را در ادامه خواهید یافت. با کافی ونتو همراه باشید.
فشار چیست؟
فشار بارومتری ( Barometric ) یا اتمسفر، فشار یا نیرویی را که هوا وارد میکند، اندازهگیری میکند. به صورت خلاصه، فشار اتمسفر، وزن هوا در سطح دریا است و به وزن ستون هوایی گفته میشود که بالای یک سطح مشخص قرار دارد. در سطح دریا، این وزن بیشترین مقدار خود را دارد.
هنگام تهیه اسپرسو، معمولاً به ۹ بار فشار یا ۹ برابر وزن فشار در سطح دریا نیاز دارید.
برای درک بهتر این موضوع، یک مقایسه ملموس انجام میدهیم تا مطلب جا بیفتد.
فشار باد لاستیک خودور و ماشین نهایت PSI ۳۲ می بایست باشد و برای دو چرخهها، ممکن است بین ۶۵-۸۵ PSI باشد. ( PSI واحد اندازهگیری فشار بر حسب پوند بر اینچ مربع است). اما ۹ بار معادل ۱۳۰ PSI است یعنی بیش از چهار برابر فشار باد لاستیک خودرو و این یعنی یک مقدار فشار زیاد که باید در یک زمان کوتاه برای تولید اسپرسو اعمال شود.
کنترل فشار و کیفیت اسپرسو
تصور کنید یک شلنگ فشار قوی داریم و۱۳۰ PSI آب با فشار زیاد از میان قهوه آسیاب شده خود عبور می کند. این کار باعث می شود پودر قهوه به همه جا پرتاب و پخش شود . نحوه اعمال این ۹ بار فشار ما را به قلب تئوری اسپرسو میبرد.
حالا چگونه این فشار بر قهوه را مدیریت کنیم؟
دو راه برای کنترل فشار آب و استفاده از آن برای تهیه اسپرسو وجود دارد.
پیشنهاد می شود بخوانید: بهترین برندهای اسپرسو
-
قرص قهوه (Espresso Puck)
قرص قهوه با کوبیدن یا تمپ کردن قهوه ریز آسیاب شده در پورتافیلتر ایجاد میشود، نقش حیاتی در کنترل فشار دارد. این قرص به عنوان یک مانع در برابر جریان آب عمل میکند و از عبور سریع و بدون کنترل آب جلوگیری میکند.
برای ایجاد مقاومت مناسب، قرص قهوه باید متراکم و یکنواخت باشد. این امر با آسیاب ریز قهوه و کوبیدن صحیح آن در پورتافیلتر حاصل میشود. آسیاب ریز باعث افزایش سطح تماس آب با قهوه میشود و کوبیدن، فضای بین ذرات قهوه را کاهش داده و مقاومت در برابر جریان آب را افزایش میدهد.
-
زمان عصارهگیری (Extraction Time)
علاوه بر قرص قهوه، زمان عصارهگیری نیز نقش مهمی در کیفیت اسپرسو دارد. به عبارت دیگر، فقط فشار کافی نیست، بلکه مدت زمانی که آب تحت فشار با قهوه در تماس است نیز بسیار مهم است.
موضوع زمان عصارهگیری کمی پیچیدهتر از قرص قهوه است زمان عصارهگیری باید به گونهای باشد که طعم و عطر مطلوب از قهوه استخراج شود. زمان خیلی کوتاه منجر به عصارهگیری ناقص و طعم ترش و ضعیف میشود و زمان خیلی طولانی منجر به عصارهگیری بیش از حد و طعم تلخ و سوخته میشود.
تنظیمات فشار و زمان
-
رابطه فشار و زمان
فشار و زمان عصارهگیری رابطه معکوس دارند. فشار بیشتر، زمان عصارهگیری کوتاهتر و فشار کمتر، زمان عصارهگیری طولانیتر نیاز دارد. اما صرفاً افزایش فشار برای کاهش زمان کافی نیست، زیرا قهوه به زمان کافی برای عصارهگیری مناسب نیاز دارد. نوشیدن یک شات اسپرسو ۱۲ ثانیهای قطعاَ تجربه خوبی نخواهد بود.
-
عوامل مؤثر بر زمان عصارهگیری
عوامل متعددی بر زمان عصارهگیری تأثیر میگذارند، از جمله اندازه آسیاب، نوع قهوه، دمای آب، مقدار خروجی (Yield) و ترجیحات شخصی. از آنجا که اندازه آسیاب برای اسپرسو تقریباً ثابت است (بسیار ریز)، دوز قهوه، مقدار خروجی قهوه و زمان، متغیرهای اصلی در تنظیم دستورالعمل اسپرسو هستند.
برخی از باریستاها از تکنیکی به نام “پروفایل فشار” استفاده میکنند که شامل تغییر فشار در طول عصارهگیری است. به عنوان مثال، شروع با فشار کم برای پیشعصارهگیری، سپس افزایش آن به نه بار و در نهایت کاهش آن.
۹ بار میزان فشار استاندارد است. در واقع، کنترل فشار چیزی است که فقط در دستگاههای اسپرسوساز پیشرفته با قابلیتهای پروفایل فشار انجام می شود. برای تهیه اسپرسو، آسیاب ریز و فشار ایدهآل ۹ بار ضروری است که معمولاً منجر به زمان عصارهگیری ۲۵-۳۰ ثانیه میشود. عوامل دیگری مانند تمپینگ، تاریخ رست قهوه، دوز قهوه، چگالی دانه، کیفیت تجهیزات، اندازه سبد پورتافیلتر، سختی آب و دمای اتاق نیز بر کیفیت نهایی اسپرسو تأثیر میگذارند.
پیشنهاد می شود بخوانید: طرز تهیه اسپرسو با اسپرسو ساز
تأثیر روست بر طعم قهوه
درجه روست قهوه بر حلالیت آن تأثیر میگذارد. روستهای روشن حلالیت کمتری دارند و ممکن است نیاز به تنظیماتی در دستورالعمل تهیه اسپرسو داشته باشند تا از عصارهگیری ناقص و طعم ترش جلوگیری شود. به همین دلیل، بسیاری از برشتهکنندهها “روستهای اسپرسو” را تیرهتر انتخاب می کنند.
خامه یا کرم روی قهوه
خامه، کرم طلایی زیبایی است که روی اسپرسوی تازه دم شده قرار میگیرد. این خامه زمانی ایجاد میشود که دانههای آسیاب شده با فشار بیش از۷ تا ۹ بار تحت فشار قرار میگیرند.
چربیها و روغنهای قهوه، خامه یا کرمای اسپرسو را تولید میکنند. اگرچه به عنوان نشانهای از یک اسپرسوی خوب در نظر گرفته میشود، اما به نوع دانهها نیز بستگی دارد. به عنوان مثال، قهوههای شسته شده اغلب خامه کمتری تولید میکنند. خامه لزوماً نشان دهنده کیفیت قهوه اسپرسو نیست. خامه مطمئناً زیبا به نظر میرسد وکسی که می خواهد قهوه بخورد نیز آن را دوست دارد .
بدون فشار کافی کرمایی نیز تولید نخواهد شد ولی چگونه میتوانیم ۹ بار فشار کامل را برای کل دوره عصارهگیری اعمال کنیم؟
سه روش اصلی برای اعمال فشار در دستگاههای اسپرسوساز وجود دارد:
-
- اهرم (Lever) دستگاههای اهرمی از نیروی دست باریستا برای ایجاد فشار استفاده میکنند. این دستگاهها کنترل بسیار دقیقی بر فشار ارائه میدهند، اما کار با آنها نیاز به مهارت و تجربه بالایی دارد.
- بخار (Steam) دستگاههای بخار با جوشاندن آب و عبور بخار از قهوه، اسپرسو تهیه میکنند. این روش معمولاً فشار کافی برای ایجاد خامه مطلوب را فراهم نمیکند.
- پمپ (Pump) دستگاههای پمپی رایجترین نوع دستگاههای اسپرسوساز هستند و از یک پمپ برای ایجاد و حفظ فشار آب استفاده میکنند. این دستگاهها کاربری آسانتری دارند و در اکثر کافیشاپها یافت میشوند.
سخن پایانی
تهیه یک فنجان قهوه خوب، به خصوص اسپرسو، تنها به یک عامل بستگی ندارد، بلکه ترکیبی از عوامل مختلف است.
-
- کیفیت آب (سختی، مواد معدنی و غیره) بر طعم نهایی قهوه تأثیر میگذارد.
- دمای آب در هنگام دمآوری بسیار مهم است و بر استخراج طعم و عطر قهوه تأثیر میگذارد.
- دانههای قهوه تازه، عطر و طعم بیشتری نسبت به دانههای کهنه دارند.
- درجه برشته شدن دانههای قهوه (روشن، متوسط، تیره) بر طعم نهایی آن تأثیر میگذارد.
- مهارت و دقت باریستا در مراحل مختلف تهیه قهوه، از آسیاب کردن تا عصارهگیری، نقش مهمی در کیفیت نهایی دارد.
در میان تمام این عوامل، برای دستیابی به کیفیت واقعی اسپرسو، فشار نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. اشاره کردیم که فشار ۹ بار به عنوان استاندارد طلایی برای تهیه یک اسپرسو با کیفیت را فراموش نکنید.